روغن بنفشه که بيشتر براي روغن مالي ماساژ و استعمال پوستي بکار مي رود. در پزشکي لیپیدها از نظر شکل ظاهری به دو نوع روغن(مایع در دمای محیط مانند اتاق) و چربی(جامد در دمای محیط) تقسیم می گردند. نکته مهم در مورد لیپیدها ميزان مصرف و اسیب پذیری آنها در برخی شرایط تولید فراوری بسته بندی و پخت و پز می باشد که نتیجه ان در مخاطره قرارگرفتن سلامت مصرف کننده می باشد.از نظر طب سنتی برودت کثافت و انعقاد بر شحم غالب تر است و دهنيت و مائيت بر سمين غالب تر است.به عنوان مثال سمن البقر با شحم البقر متفاوت و اولي به روغن شير گاو و دومي به پي بدن آن اطلاق مي گردد و گاه دومي به طور خاص منظور چربي قلوه گاه مي باشد.در طب سنتي- اسلامي و روايات روغن شير گاو بسيار ارزشمند و حتي نوعي پادزهر است اما از افراط در مصرف آن در پيران منع شده است.روغن دنبه به علت جذب پوستي بالا به همراه داروها ارزش دارد ولی مصرف ان با زندگی کم تحرک امروزی توصیه نمی گردد. رسول اکرم ص از مصرف پي های چسبیده به گوشت گوسفند منع نمودند و خود انها را جدا مي نمودند.در طب سنتي تجمع برخي انواع بلغم مانند چربي عامل مرگ فجا يا سکته قلبي و همينطور سکته مغزي مي باشد. روغن هاي گياهي مانند زيتون در طب سنتي اسلامي با ارزش ترين روغن است. در پزشکي این مواد قدرت انرژی زایی بالایی دارند اما در صورت عدم تحرک کافی تمایل به تجمع در بدن دارند از نظر طب سنتی نیز دارای طبع گرم و مرطوبند اما در صورت عدم توانایی بدن به شکل توده بلغمی سرد و مرطوب در بدن ذخیره می گردند.برخلاف اعتقاد برخي اين توده هاي ذخيره شده در بدن حیوانات منبع ويتامين آ نيست تنها ماده ای که تغلیظ شده ی آن منبع درمانی خوب ویتامین آ است روغن کبد ماهی است.چربي زرده تخم مرغ و شير هم از منابع خوب ویتامین آ خصوصا در کودکان است.در متون طب اسلامي امده است رسول خدا هرگاه غذاي چرب مي خورد كمتر آب مي نوشيد عرض شد يا رسول الله شما كم آب مي نوشيد فرمود: اين براي غذايم گواراتر است. امام علي (ع) فرمود: با روغن ز يتون خورشت بسازيد چراكه روغن نيكان و خورش برگزيدگان است امروزه ثابت شده است كه اسيدهاي چرب موجود در روغن زيتون داراي درصد بالايي از پيوند‌ها دوگانه آن هم از يك نوع مي‌باشند كه آن را به يكي از روغن‌هاي مناسب تبديل كرده است اما نباید ان را در سرخ کردن در درجه دمای بالا استفاده نمود. از طرفي اسيدهاي چرب موجود در آن موجب سلامت قلب و عروق و مانع افزايش كلسترول نوع بد در خون مي‌گردد و هيچ روغني از لحاظ ساختار با آن برابري نمي‌كند. امام علي(ع) روغن گاو را درمان و شفا مي دانستند اما امام صادق آن را بر پيران منع مي كردند پيامبر هر بار شير مي‌نوشيد مي‌فرمود چربي خوبي دارددانشمندان غربي بعد از تحقيق و آزمايش متوجه شدند كه روغني كه از كره دوغي گرفته مي شود يك فعال كننده خوب كبد و يك داروي ضد سم است و يك قاشق مرباخوري آن در روز به شرط نداشتن بیماری های متابولیک ضدچاقي و مصلح کبد است.از چربي هاي مهم مي توان امگا-3 را نام برد که به مصرف متناسب منبع ان يعني ماهي تازه در روايات اشاره شده است چربی امگا-3 ماهی عمدتا از دونوع اسید چرب DHAو EPA تشکیل شده اند. DHA در صورت عدم تحرک از روغن های مضر جامد می توان روغن دنبه را نام برد.در مکتب طب اسلامی بین روغن شیر گاو با سایر روغن های جامد مانند چربی گوشت. روغن شیر گوسفند. دنبه و ... فرق گذاشته شده است در احادیث ما روغن شیر گاو شفا عنوان شده است در حالیکه اشاره شده رسول اکرم ص پی و چربی های گوشت را تا جایی که می شد جدا می کردند. زیاد خوردن دنبه را دردی می دانستند که وارد شکم می گردد و چربی گوسفند را عامل بیماری قلمداد می کردند مصرف بالای چربی را خصوصا بعد 40 سالگی عامل سخت شدن (رگهای) قلب می دانستند و روغن زیتون را سرور روغن ها می نامیدند(سیره ایشان درست مطابق توصیه های تغذیه ای روز است).روغن کرمانشاهی گاوی خالص همان روغن توصیه شده معصومین ع است روغنی که در طب سنتی ما بسیار به خواص درمانی ان اهمیت داده شده است و تحقیقات اخیر نیز حاکی از وجود عوامل ناشناخته رشد و ترمیم در ان است در کلام معصومین ع هیچ روغنی از نظر گستره اثرات مفید در بدن همسنگ روغن شیر گاو نیست اما این به معنای بی رویه استفاده کردن ان نیست در روایات بیشتر از این روغن به دارو تعبیر شده است پس مصرف آن تدبیر می خواهد.لازم به اشاره است روغنی که در روایات به عنوان نان خورش معرفی شده و سرور روغن هاست روغن زیتون است که البته شرایط مصرف انهم مهم است.
نویسنده: مهندس مهدی کرمانی، عضو و مدرس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان قم